Het histogram. Een grafiekje dat de belichting van je
foto laat zien. Heilig, voor veel beginnende fotografen. Maar hoe heilig is het
nu eigenlijk? Valt wel mee, als je het de pro's vraagt. Een blog in twee delen
over de zin én onzin van het histogram.
Wat is een histogram
Het histogram kan een heel handig hulpmiddel
zijn om de belichting van een foto te checken en om te zien hoe de hoge en lage
lichten zich tot elkaar verhouden. Een handig hulpmiddel, maar zeker niet
zaligmakend.
Maar wat is het nu eigenlijk? Een histogram is niks anders
dan een verdeling van pixels. Elk beeldpunt in je foto krijgt een waarde
toebedeeld tussen 0 en 255. Je zou kunnen zeggen dat alle pixels met dezelfde
helderheid opgestapeld worden. Zo krijg je een reeks blokkentorens van donker
naar licht: een grafiek met pieken, die verloopt van absoluut donker/zwart (de
0, links) tot absoluut wit (>255, uiterst rechts).
Het 'juiste' histogram
Welk histogram is nu 'het juiste'? Het 'enige
juiste histogram' bestaat niet. Een low key foto vertoont een heel ander
histogram dan een high key foto, om maar wat te noemen. Het is maar net welk
effect je wilt bereiken. Collegablogger Peter van Veen legt op zijn website
prima uit
hoe het histogram in elkaar steekt, voor wie
het nog eens na wil lezen.
Het histogram, zoals
je het in Photoshop kunt beoordelen. Let erop, dat het histogram op je camera
gebaseerd is op de Jpeg, en nooit op de RAW!
Neutrale belichting
Zelf gebruik ik het histogram op de camera
alléén, wanneer ik een reportage of portretreeks schiet met een redelijk
'neutrale', veilige belichting. Omdat je voor de belichting niet voor 100
procent moet vertrouwen op je display, is het histogram dan een extra
hulpmiddel. Bij zo'n veilige reguliere belichting weet ik waar de 'piek' in mijn
histogram moet liggen. Bij bijzondere uitlichtingen ontstaat al een danig
afwijkend patroon dat de pieken in het histogram al minder zeggen.
Verre van accuraat
Ten eerste moet je je natuurlijk afvragen hoe
nauwkeurig een histogram is. "
Voor correcte belichtingen moet je in principe
gewoon een lichtmeter gebruiken", stelt
fashion- en
glamourfotograaf Frank Doorhof heel terecht.
"
Histogrammen zijn
leuk om de verdeling van de tonen binnen een scene te zien, maar ze zijn verre
van accuraat. Ten eerste zijn histogrammen op je camera gebaseerd op de
Jpeg-thumbnail en niet het RAW-bestand. Daarnaast zeggen ze niets over de
accuraatheid van de scene, ze tonen alleen de verdeling tussen lichte en donkere
tinten."
Dichtlopen en uitbijten
Waar de pieken liggen in het histogram, daar
ligt meestal niet het probleem. Punt van discussie zijn vaak de waardes aan de
randen. De 0 en de 255 dus. 'Dichtgelopen' zwart en 'uitgebeten' wit:
'clipping'. Wie rondkijkt op internetfora, bij fotografieclubs en op andere
plekken waar foto's besproken worden, hoort vaak als commentaar een reactie op
'het uitgebeten' deel van een foto.
En toegegeven: een 'uitgebeten'
pixel is in nabewerking niet meer terug te halen. Alle pixels met een
theoretische waarde 'boven 256' krijgen immers dezelfde waarde 255. Het regeltje
zegt dus, dat je dat moet voorkomen. Een goed streven, maar.. hoe erg is het
eigenlijk?
Foto: Remko van den
Akker
Modelshoot op het strand, met uitgebeten pixels
vanwege het recht tegen de zon in fotograferen. Is dat erg?
Afdrukken
Het histogram (in Photoshop of Lightroom tijdens
nabewerking, dus niet in de camera) moet je wèl in de gaten houden als je gaat
afdrukken, legt
fotograaf en fotografiedocent Theo van Waas
uit:
"
De clipping krijg je er wel uit met curves, maar dan worden de
pixels egaal gevuld met zeer licht grijs. Zeker bij een inktjetprint wil je dat
te allen tijde voorkomen: anders krijg je namelijk 'gaten' in de afdruk: er
wordt daar geen inkt gespoten! Dus het allerbelangrijkste is: waar zit de
clipping! Zit deze op onbelangrijke plaatsen: laat deze zitten in de opname en
haal deze er dan uit met de curve bij inktjetprints, bij chemische prints kan je
deze laten zitten."
Levendigheid en creativiteit
Maar ook Theo geeft aan dat het
histogram niet zaligmakend is. "
Natuurlijk mag dit er niet voor zorgen dat
alle dynamiek, levendigheid en creativiteit uit een foto verdwijnt, omdat je
alleen maar met het histogram bezig bent".
Hij adviseert om bij een
testopname naar het histogram en de hoge lichten te kijken en het daarna te
laten voor wat het is. "
Dat gaat prima wanneer de lichtomstandigheden
nagenoeg hetzelfde blijven. Niets is frustrerender voor een model als dat een
fotograaf iedere keer maar weer terug moet kijken naar zijn gemaakte foto en het
histogram. Komt zeer onprofessioneel over."
Foto: Erik van
Rosmalen
Bij deze bandfoto (van Jersey Devil) is een deel van de
achtergrond, maar ook de donkere kleding van de muzikanten 'dichtgelopen'. De
vraag is echter of dat hinderlijk is voor het beeld en de sfeer die de foto moet
vertellen.
Gebruik het histogram - met je verstand
Kortom: gebruik het
histogram, maar realiseer je ook wat de plus- én minpunten zijn en wanneer je
het histogram wel of niet moet vertrouwen. In
deel
2 van deze blog meer over hoe het histogram in de praktijk (al dan niet)
wordt gebruikt!
 |
|
Over de auteur;
Erik van Rosmalen |
